Redactie
Tip 1: Bekijk het eens uit een andere hoek
Iedere markt heeft grofweg dezelfde opzet, waar je ook bent. Een lint van verkoopkraampjes, al dan niet overdekt, waar je tussendoor loopt. Dat geeft op zichzelf al veel mooie momenten om te fotograferen, maar nog leuker wordt het wanneer je een ander standpunt weet te vinden. Is er een mogelijkheid om van achter de kraam te fotograferen, zodat je naar het winkelend publiek toekijkt? Is er een niveauverschil waardoor je vanuit een hoger of lager standpunt kunt fotograferen? Kijk creatief en de markt opent heel nieuwe perspectieven voor je!
Vanaf een terrasje achter markt ontstaat opeens een heel nieuw perspectief. Ik kijk opeens op de rug van de marktkoopvrouw in plaats van dat ik voor haar kraam sta. Ponte de Lima, Portugal, 2019 (Foto: Erik Keulers)
Naast de markt loopt een wandelpad langs de rivier, ruim lager dan de markt. Er ontstaat daardoor een soort van kikkerperspectief, waardoor ook de hoog opgehangen kleding een prominente plek krijgt. Ponte de Lima, Portugal, 2019 (Foto: Erik Keulers)
Door de hoogte in te gaan kun je over de schare klanten heen vastleggen hoe de kooplui hun werk doen. Rotterdam, 2018 (Foto: Erik Keulers)
Tip 2: Mensen zijn niet altijd noodzakelijk
In veel landen in Azië en Afrika hebben mensen niet zo veel moeite er mee om gefotografeerd te worden. In andere landen, zeker ook hier in Nederland, ligt dat toch anders. Wij zijn meer op onze privacy gesteld. Toch wordt het daarmee niet onmogelijk om te fotograferen op de markt. Het vraagt wel wat meer creativiteit. Werk met een grote diafragma-opening zodat de achtergrond van de foto onscherp wordt. Of laat bewust (grote delen) van mensen buiten beeld. Of een combinatie van beide. En je kunt natuurlijk ook er voor kiezen om alleen maar op de waren te focussen. Dan is het wel leuk als er nog steeds een mogelijkheid is om te achterhalen in welk land de foto gemaakt is. Vaak zijn teksten en achtergronden dan behulpzaam. Een lege rijstzak die dienst doet als afscheiding verklaart dan al veel.
Een marktkoopman is druk bezig om zijn prijzen op te schrijven. Dat zijn gezicht ontbreekt werkt hier eerder versterkend. Rotterdam, 2018 (Foto: Erik Keulers)
De combinatie van groenten en prijskaartje maken zonder mensen duidelijk dat je op de markt bent. Venetië, 2013 (Foto: Erik Keulers)
Soms zijn de waren zo’n bezienswaardigheid op zich, dat ze een soort van stilleven worden, zoals deze slakken. Meer is dan niet nodig. Venetië, 2013 (Foto: Erik Keulers)
Het lage diafragmagetal zorgt ervoor dat de vis op de voorgrond scherp is, de marktkoopman op de achtergrond juist niet. Venetië, 2013 (Foto: Erik Keulers)
Tip 3: Heb oog voor de omgeving
Soms is niet alleen de markt zelf een plaatje, maar ook de omgeving waarin deze plaatsvindt. Toen wij afgelopen najaar de markt bezochten in het Portugese Ponta da Lima trokken daar vooral ook de enorme platanen de aandacht, met daaronder de uitgestrekte markt. Het totaalbeeld wordt dan belangrijker dan de vraag wat er precies verkocht wordt. Is een markt ontzettend groot? Ook dat kan de moeite waard zijn! Ik gebruik dan bijvoorbeeld mijn iPhone om de omvang in een panoramafoto vast te leggen. Je legt dan dus letterlijk het marktlandschap vast!
Een deel van de markt in Ponte de Lima vindt plaats onder kolossale platanen. Door juist deze ook volledig op de foto te zetten worden de proporties van de markt compleet anders. Ponte de Lima, Portugal, 2019 (Foto: Erik Keulers)
De markt in Ponte de Lima behoort tot de grootsten in Portugal. Het is moeilijk de grote van een markt vast te leggen, maar een panoramafoto, gemaakt met mijn iPhone, helpt wel om een idee te geven. Ponte de Lima, Portugal, 2019 (Foto: Erik Keulers)
Tip 4: Let op de interactie!
De markt is de plek om te kopen en te verkopen, om te onderhandelen over de prijs of om vol emotie waren te verkopen. Het is dus ook de ideale plek om mensen vast te leggen tijdens hun activiteiten. Is de waar verkocht, dan wisselen vaak gelijktijdig geld en waar van eigenaar. Een ideaal moment om een prachtfoto te maken. Wordt er vis schoongemaakt? Of de waar netjes opnieuw geordend? Hou ook dan je camera klaar!
Deze marktkoopman snijdt stukken tonijn op maat. De indrukwekkende tonijn is op zichzelf al de moeite waard. Venetië, 2013 (Foto: Erik Keulers)
Het moment van betalen en overhandigen van de waren is altijd een ideaal moment om te fotograferen. Het geeft de essentie van de markt weer. Siem Reap, Cambodja, 2018 (Foto: Erik Keulers)
Tip 5: Ingezoomd of uitgewijd?
Wat werkt nu het beste op de markt: een detail of een portret? Of juist een breder overzicht? Daar is eigenlijk geen antwoord op te geven, omdat iedere situatie anders is. Wordt een groothoekfoto te rommelig? Kies dan voor details of voor een portret. Wil je juist de gezellige chaos van de markt laten zien, ga dan misschien wel voor een fish-eye-lens! De markt geeft je de mogelijkheid om je hele oeuvre te doorlopen, dus maak daar ook gebruik van! Om rust voor jezelf te creëren kan het wel helpen om fase in te gelasten: fotografeer eerst een half uur portretten en ga dan voor overzichtsfoto’s. Continu wisselen kan ook, maar kan je al snel uit je concentratie halen, waardoor beiden het net niet worden.
Deze ingezoomde foto zorgt voor interactie met de verkoper. Siem Reap, Cambodja, 2018 (Foto: Erik Keulers)
Zelfde kraam, maar nu uitgezoomd, de dynamiek wordt in een keer compleet anders. Siem Reap, Cambodja, 2018 (Foto: Erik Keulers)
Om de enorme keuze aan schoenen te laten zien is juist een groothoeklens hier op zijn plaats. Ponte de Lima, Portugal, 2019 (Foto: Erik Keulers)
Tip 6: Vraag altijd om toestemming
Deze tip is voor mij persoonlijk heel belangrijk. Ik weet dat er fotografen zijn die zeggen dat je in Azië niet om toestemming hoeft te vragen wanneer je iemand wil fotograferen. Aziaten zijn misschien minder op privacy gesteld en zullen je niet snel tegenspreken maar toch: zou jij zomaar in Amsterdam op de foto gezet willen worden? Daarom vraag ik wanneer ik iemand portretteer altijd om toestemming. En nee is dan nee! Hoe jammer die gemiste foto misschien ook is. Verdiep je ook in de achtergronden van mensen: bijvoorbeeld moslims hebben vaak meer moeite er mee om geportretteerd te worden. Respecteer dat en je krijgt een lach terug!
Maak in ieder geval oogcontact, ook als je onderwerp verder weg zit. En een lach doet ook wonderen. Maar let goed op de reactie van de persoon in kwestie! Siem Reap, Cambodja, 2018 (Foto: Erik Keulers)
Bij overzichtsfoto’s ligt het anders. Daar kun je vaak ook niet iedereen om toestemming vragen. Let er dan wel op of er niet één iemand heel prominent in beeld is en vraag die persoon eventueel wel om toestemming.
Ben je in het buitenland? Probeer dan om toestemming te vragen in de taal van het land. Toegegeven, dat is niet altijd makkelijk, maar het levert wel vaak veel lol bij de inwoners op en daarmee spontanere foto’s!
Toestemming vragen in de taal van het land is lang niet altijd makkelijk, maar het leidt wel tot leuk contact. De inwoners vinden het leuk dat je hen in hun eigen taal te woord probeert te staan. Siem Reap, Cambodja, 2018 (Foto: Erik Keulers)
Tip 7: Mijdt de meest toeristische markten
Twee jaar geleden had ik mij voorgenomen te gaan fotograferen op de centrale markt in Hoi An, Vietnam. Het werd een teleurstellende rondgang met vrijwel alleen maar weigeringen. Ik begon oprecht te twijfelen aan de vriendelijkheid van de Vietnamezen, tot het mij duidelijk werd dat de markt iedere dag werd overspoeld door hordes fotografen, die niet eens iets vroegen, en zeker niets kochten.
Wijk uit naar een markt iets buiten het centrum en je beloning is vaak groot. De sfeer is relaxter en je zult veel sneller toestemming krijgen.
Tip 8: Hou de hoeveelheid apparatuur beperkt
Markten in het buitenland kenmerken zich vaak door nauwe gangetjes en weinig ruimte. Een grote fotorugzak is dan het laatste wat werkt! Kies voor een beperkt aantal lenzen en kies ook je camera bewust. Een systeemcamera is wezenlijk kleiner dan een spiegelreflex en ook dat zorgt vaak voor minder terughoudendheid. Zet ook geen enorme toeter van een lens op de camera. Ik heb letterlijk gemerkt dat mijn Sony 24-70GM minder deuren openzette dan mijn Tamron 28-75, die vele malen kleiner is. Doe eventueel een sjaal om je camera om hem minder op te laten vallen, ook dat helpt soms!
Tip 9: Hou rekening met de lichtomstandigheden
Bestaat een markt uit kraampjes en schijnt de zon uitbundig? Dan zal het verschil in licht onder te zeilen van de kraampjes en daarbuiten enorm zijn. Vaak te hard,waardoor een deel van de foto te donker of te licht wordt. In dat geval is het vaak beter om in te zoomen, dan om voor het overzicht te gaan. Doe je dat toch? Denk er dan over na de foto om te zetten in zwart-wit. Dat geeft dan vaak een mooier beeld.
De lichtomstandigheden onder het marktzeil en daarbuiten zijn vaak compleet anders. Het is belangrijk om daar rekening mee te houden. Venetië, 2013 (Foto: Erik Keulers)
Zeker in veel Aziatische landen zijn markten vaak overdekt en is er dus weinig licht. Zorg dan voor compacte lichtsterke lenzen (bijvoorbeeld een 50mm 1.8 of een 28-75/2.8) of zorg dat je een camera hebt die pas bij hoge ISO-waarden ruis begint te vertonen. Ik gebruik zelf de Sony A7RIII waarmee ik in vrijwel iedere lichtsituatie nog scherpe foto’s kan maken op de markt. Let er wel op dat bewegingen vaak zo snel gaan, dat er vrijwel onherroepelijk bewegingsonscherpte ontstaat. Het schoonmaken van vis is bijvoorbeeld nauwelijks te doen door de snelle handbewegingen. Wees je daar van bewust en gebruik juist die beweging. Niet iedere foto hoeft tenslotte volledig scherp te zijn.
Op Aziatische markten komt de verlichting vaak van gloeilampjes of tl-buizen in donkere overdekte markthallen. Tegelijkertijd zorgt het voor een heel eigen sfeer. Siem Reap, Cambodja, 2018 (Foto: Erik Keulers)
Tip 10: Laat je leiden
Ben je ergens nieuw en beheers je ook nog niet de taal? Zoek dan een gids of een lokaal gevestigde fotograaf en ga daarmee op pad. Dat voorkomt veel teleurstellingen en kan je helpen om net dat beetje extra uit je ochtend fotograferen te halen. Bovendien leer je vaak meer over wat er op straat wel of niet gebeurd en ook dat helpt om te anticiperen. Is de markt in de buurt van je hotel? Ga dan later nog eens rustig op eigen gelegenheid terug! Herhaling helpt om betere foto’s te maken!
Een foto die vooraf zeker niet in mijn hoofd zat, maar wat mij betreft wel een echt marktgevoel geeft. Wie heeft immers nog nooit gegrilde haantjes op de markt gezien? Rotterdam, 2018 (Foto: Erik Keulers)
Science Fiction op de markt. Deze detailopname van een octopus op de markt in Venetië laat veel aan de verbeelding over. Bijzonder is dat de vismarkt in het hartje van de stad langs het Canal Grande ligt. Venetië, 2013 (Foto: Erik Keulers)
