Redactie De cropfactor van een camera heeft te maken met de grootte van de sensor. Er bestaan nogal wat misverstanden over de effecten op foto’s en het gebruik van objectieven op de camera’s met verschillende sensoren. Jan Stougie verheldert.
Wil je ook leren nabewerken in Lightroom? Bekijk dan onze Cursus Lightroom voor gevorderden (boek & online cursus)
Het verschil tussen Fullframe en cropsensor (APS-C)
Bij het ophelderen van de verwarring over cropsensoren, wil ik speciaal het woord objectief in plaats van lens gebruiken. Dit omdat wanneer we het over lenzen voor camera’s hebben, we niet spreken over één enkele lens maar over een samengesteld lenzenstelsel dat een objectief vormt.
Fabrikanten en verkopers
Ondanks het feit dat er al sinds 1999 digitale camera’s met een zogenaamde “cropsensor” te koop zijn, is er nog steeds veel verwarring over wat nu precies een “cropsensor of APS-C” camera of objectief is. En is nu het verschil tussen een gewoon objectief op een cropcamera of een cropfactor objectief op een fullframe camera? Niet alleen kom je in de diverse fotografie forums op het internet nog heel veel vragen (van meestal nieuwkomers) omtrent brandpuntafstand, beeldhoek en diafragma’s tegen. Recentelijk hoorde ik een verkoper in een gespecialiseerde fotowinkel een compleet foute uitleg geven aan een klant die wilde weten wat het effect zou zijn wanneer hij zijn oude objectieven op een nieuwe APS-C camera zou gaan gebruiken.
Ook fabrikanten zijn niet altijd even duidelijk wanneer zij hun camera’s en/of objectieven aanprijzen. Zo wordt voor de objectieven van compactcamera’s vaak de term “brandpuntafstand equivalent” gebruikt, terwijl voor de verwisselbare APS-C (crop) en fullframe (35mm) camera objectieven de echte brandpuntafstand gebruikt wordt.
Zo prees een fabrikant zijn nieuwe model compactcamera aan met: “de nieuw ontwikkelde 5x optische zoom 28mm groothoek F1.8 (w) en F2.8 (t) lens”. Echter wanneer je de camera goed bekijkt, zal je zien dat er 6.1-30.5mm 1:1.8-2.8 op het objectief staat. De fabrikant heeft dus een vermenigvuldigingsfactor voor de beschrijving gebruikt voor de compact camera, die gebaseerd is op het equivalent van de beeldhoek van een 35mm Full-frame camera.
Wanneer het aankomt op de brandpuntafstand van objectieven voor digitale spiegelreflexcamera’s, geven de fabrikanten weer wel de echte brandpuntafstand op. Zo geven ze bijvoorbeeld de brandpuntafstand die correspondeert met de 6.1-30.5mm die op het objectief van de compact camera staat. Geen wonder dat dit de verwarring eerder groter maakt dan wegneemt.
Wat is een cropsensor of een APS-C camera?
Een cropsensor is een verzamelnaam voor onder andere een APS-C sensor. Ook APS-H, Micro Four/Thirds, de 1″ sensor en nog een aantal andere sensoren vallen onder deze noemer. Een fullframe, 35mm camera (foto-film of digitaal) slaat opnames op met een grootte van ongeveer 24mm x 36mm. In de begindagen van de digitale opnames was het onmogelijk om digitale beeldsensoren van die grootte als massaproduct te fabriceren. En als de mogelijkheid al had bestaan, dan waren deze sensoren zo duur geweest dat bijna niemand een camera had kunnen betalen die zo’n sensor had. Daarom kwamen de camera fabrikanten met een kleinere sensor van ongeveer 22.5mm x 15mm. Dit was bijna hetzelfde formaat als het APS film formaat dat kortstondig gebruikt is en dan in het bijzonder het APS-C formaat met een afbeelding grootte van 25.1mm x 16.7mm. (Er was ook nog het APS-H en het APS-P van Panasonic formaat).
De naam “crop” komt uit het Engelse werkwoord “to crop” en betekent vrij vertaald “afsnijden”. Wanneer je een stuk van 22.5mm x 15mm afsnijdt uit een opname van 24mm x 36mm, houdt je een afbeelding van het crop formaat over.
Wat heeft de grootte van een fullframe of APS-C sensor voor invloed op de brandpuntafstand? Antwoord: Niets! De brandpuntafstand blijft de brandpuntafstand van het objectief, of je dit objectief nu op een APS-C camera, een 35mm camera, een midden formaat of een groot formaat camera monteert, het verandert niets aan de brandpuntafstand. Alle objectieven die ontworpen zijn voor gebruik op digitale spiegelreflexcamera’s, zijn voorzien van de werkelijke brandpuntafstand. Of het nu een APS-C of fullframe camera is.
Het probleem komt voort uit het feit dat bijna iedereen denkt in brandpuntafstand in plaats van in beeldhoek wanneer we objectieven vergelijken. We zien een 50mm objectief als een standaard objectief; een 35mm en 28mm als groothoek objectief; 24mm en 20mm als super groothoek en 16mm of kleiner als ultra groothoek objectieven. Dit geldt echter alleen wanneer het objectief op een fullfframe (36mm x 24mm) camera gemonteerd is. De beeldhoek is de bepalende factor.
In het volgende deel van deze serie laat ik zien hoe de beeldhoek wordt bepaald door zowel het formaat van de sensor als de brandpuntafstand.
Jan Stougie
Ik ben Jan Stougie, 54 jaar en ik maak al redelijk lang foto’s. Ooit begonnen met een Agfa 35mm camera met vast objectief. Later zo’n klein rits, rats, klaar camera’tje gekocht (die met de rode knop, 16mm film cassettes) En daarna mijn eerste SLR, een Canon AE-1 en een F1. In de digitale revolutie ben ik overgestapt op Nikon voornamelijk omdat ik mijn eerste DSLR voor weinig kon kopen bij een winkel die ermee ophield en vanwege de objectieven compatibiliteit. Ik heb mij verdiept in de optica in de breedste zin van het woord, dus van lenzenstelsels tot hoe licht zich gedraagt.
Nog meer fotografietips nodig?
De belangrijkste fotografietips vind je op ZoomAcademy Blog. Hier vind je tips over elk denkbaar onderwerp.
