Redactie De cropfactor van een camera heeft te maken met de grootte van de sensor. Er bestaan nogal wat misverstanden over de effecten op foto’s en het gebruik van objectieven op de camera’s met verschillende sensoren. Jan Stougie verheldert.
Wil je meer leren over fotografie en ook prachtige foto’s leren maken? Bekijk dan onze Basiscursus Fotografie
In het vorige deel besprak Jan Stougie de verwarring rond crop- en Full-frame senoren. In deel 2 gaat hij dieper in op de relatie tussen de beeldhoek en het formaat van de sensor in een digitale camera.
Beeldhoek
De beeldhoek wordt bepaald door het formaat van de sensor en de brandpuntafstand. De onderstaande tekening laat zien waarom.
Hoe groter het formaat van de beeldsensor, hoe wijder of groter de beeldhoek is bij een gelijke brandpuntafstand van het objectief. De tekening illustreert dit aan de hand van de blauwe lijnen voor een grote sensor en de rode lijnen voor een kleine sensor.
Dit illustreert waarom bijvoorbeeld een XX mm objectief op een 35mm fullframe sensor (Blauwe lijnen) een grotere beeldhoek heeft dan wanneer dit objectief op een aps-c formaat sensor (rode lijnen) gemonteerd zou zijn.
Wanneer je bijvoorbeeld een 28mm objectief op een fullframe sensor camera monteert, heb je een beeldhoek van 74º. Wanneer je hetzelfde 28mm objectief op een aps-c sensor camera monteert wordt de beeldhoek een stuk kleiner: 53º zoals je in de bovenstaande illustratie en onderstaande tabel kunt zien. De beeldhoek van een 28mm objectief op een aps-c sensor camera komt ongeveer overeen met de beeldhoek van een 42mm objectief op een fullframe sensor camera body. Dit betekent dat wanneer je door de zoeker van een aps-c sensor camera kijkt, waarop een 28mm objectief gemonteerd is, je precies dezelfde beeldhoek hebt en dus hetzelfde ziet als wanneer je door de zoeker van een fullframe camera met een 42mm objectief kijkt.
Dezelfde beeldhoek
Om dezelfde beeldhoek te verkrijgen met een aps-c sensor camera als de beeldhoek die je hebt met een fullframe camera met een 28mm objectief is een kortere brandpuntafstand nodig. (Groene lijnen) Voor Nikon, Sony en Pentax of welk ander cameramerk dan ook dat met een 1.5 cropfactor werkt, zal de brandpuntafstand dan uitkomen op 18.7mm. Voor Canon dat een cropfactor van 1.6 gebruikt, zal de brandpuntafstand 17.5mm bedragen. Het waarom zal ik hierna uitleggen. Gemakshalve laat ik Olympus four-thirds sensor buiten beschouwing (17.3mm x 13 met een cropfactor van 2x).
Groothoek Objectieven
| Beeldhoek in º | Beeldhoek in º aps-c | 35mm full frame | 1.5 aps-c crop | 1.6 aps-c crop | |
| 50mm Standaard objectief | 46º | 31º | 50mm | 33.3mm | 31.3mm |
| 35mm Standaard groothoek | 62º | 44º | 35mm | 23.3mm | 21.8mm |
| 28mm Standaard groothoek | 74º | 53º | 28mm | 18.7mm | 17.5 mm |
| 24mm Standaard groothoek | 84º | 61º | 24mm | 16mm | 15mm |
| 20mm Super groothoek | 94º | 70º | 20mm | 13.3mm | 12.5 mm |
| 16mm Fish eye | 180º | 107º | 16mm | 10.6mm | 10mm |
| 14mm Super groothoek | 114º | 90 | 14mm | 9.3mm | 8.75mm |
Cropfactor
De factor die verantwoordelijk is voor de relatie tussen de verschillende brandpunt-afstanden van fullframe sensoren ten opzichte van aps-c sensoren wordt de “Cropfactor” en soms wel de “digitale vermenigvuldigings factor” genoemd. Voor Nikon, Sony en Pentax is deze “Cropfactor” 1.5 voor Canon is dit 1.6 en voor Olympus 2.
Dit omdat Canon een iets kleinere sensor gebruikt dan Nikon, Sony, Pentax etc. Deze factor vermenigvuldigt niet zozeer de brandpuntafstand, maar is meer een richtlijn om de beeldhoek van een objectief te kunnen bepalen. Want aan de hand van de beeldhoek kunnen we zien of het beeld dat we in de zoeker zien dat van een standaard-, groothoek- of teleobjectief is. Standaardobjectieven hebben een beeldhoek die rond de 45º ligt en groothoekobjectieven hebben meestal een beeldhoek van 60º of groter. Dus wanneer je een groothoekobjectief voor een aps-c cropsensor camera wilt hebben, ben je eigenlijk op zoek naar een objectief met een beeldhoek van 60º of meer. In dit geval dus een objectief met een brandpuntafstand van ± 18mm. Terwijl je voor een camera met een fullframe sensor, een 28mm objectief moet hebben. Wanneer je dus een camera met een aps-c sensor hebt, moet je niet meer in 35mm fullframe sensoren denken. Bijvoorbeeld het equivalent van het 24-70mm objectief voor fullframe sensor zou overeenkomen met een 16-46mm objectief voor een aps-c sensor.
Tele Objectieven
Het voorgaande geldt ook voor wat doorgaans teleobjectieven genoemd worden. Bij teleobjectief denken wij normaal gesproken aan een objectief met een grote brandpuntafstand. Maar ook hier geldt: het is niet de brandpunt-afstand die bepalend is voor de eigenschappen van een objectief maar de beeldhoek. Bijvoorbeeld waar een 300mm lens voor een 35mm fullframe sensor camera een teleobjectief wordt genoemd, geeft een 300mm objectief op een 8 x 10 camera ongeveer dezelfde beeldhoek als een 50mm objectief op een 35mm fullframe sensor camera. Wat we eigenlijk willen van wat normaal gesproken een teleobjectief genoemd wordt is: een objectief met een kleine beeldhoek, zodat een klein onderwerp in de verte beeldvullend weergegeven wordt.
De brandpuntafstand die ons de gewenste beeldhoek oplevert is ook bij teleobjectieven afhankelijk van het sensorformaat dat gebruikt wordt.
| Beeldhoek º en horizontaal fullframe | Beeldhoek º en horizontaal aps-c | 35mm fullframe | 1.5 aps-c crop | 1.6 aps-c crop | |
| 135mm Tele objectief | 18º | 12º | 135 mm | 90mm | 84.3 mm |
| 300mm Tele objectief | 8º 10′ | 5º 20′ | 300 mm | 200mm | 187.5 mm |
| 600mm Super tele objectief | 4º 10′ | 2º 40′ | 600 mm | 400 mm | 375 mm |
| 800mm Extreem Tele objectief | 3º 10′ | 2º | 800 mm | 533 mm | 500 mm |
Uit bovenstaande tabel blijkt dat wanneer we dezelfde beeldhoek willen hebben voor een aps-c camera, als de beeldhoek die we bij een 35mm fullframe camera sensor zien, we een objectief met een kortere brandpuntafstand nodig hebben. Dit is niet ongunstig, omdat objectieven met een korte brandpuntafstand goedkoper zijn dan objectieven met een grotere brandpuntafstand van dezelfde kwaliteit. Een ander voordeel is dat wanneer je een objectief van om het even welke brandpuntafstand, bijvoorbeeld een 300mm objectief met een beeldhoek van ± 8º op een full frame camera body gemonteerd hebt, je een nauwere beeldhoek van ± 5º hebt. Wanneer je hetzelfde objectief op een aps-c camera body monteert, dan wekt dat de indruk dat je objectief meer bereik heeft, dit omdat het beeld gevuld is met een klein object wat zich op grote afstand bevind. Voor dezelfde beeldhoek en dus dezelfde beeldvullende afbeelding, heb je voor een 35mm full frame camera een 450mm objectief nodig. (Dit wanneer je de cropfactor vermenigvuldigingstabel hanteert. In dit geval 300 x 1.5 = 450)
In het volgende en tevens laatste deel zal ik meer vertellen over de effecten van een cropsensor en een fullframe sensor.
Jan Stougie
Ik ben Jan Stougie, 54 jaar en ik maak al redelijk lang foto’s. Ooit begonnen met een Agfa 35mm camera met vast objectief. Later zo’n klein rits, rats, klaar camera’tje gekocht (die met de rode knop, 16mm film cassettes) En daarna mijn eerste SLR, een Canon AE-1 en een F1. In de digitale revolutie ben ik overgestapt op Nikon voornamelijk omdat ik mijn eerste DSLR voor weinig kon kopen bij een winkel die ermee ophield en vanwege de objectieven compatibiliteit. Ik heb mij verdiept in de optica in de breedste zin van het woord, dus van lenzenstelsels tot hoe licht zich gedraagt.
