Redactie 
Werken met natuurlijk licht is vaak prachtig, maar flitsen geeft je daarnaast veel extra creatieve en praktische mogelijkheden. Het is logisch dat zo’n beetje elke fotograaf zich vroeg of laat gaat verdiepen in flitsen. En dan kom je al snel uit bij de veelzijdige reportageflitser, ook wel opzetflitser genoemd.
Zo’n flitser is te koop in allerlei soorten en maten. We maken je wegwijs in het land van de reportageflitser en laten alle mogelijkheden en handige accessoires zien.
Dit artikel komt uit de volledige Cursus Lichttraining door Michiel Fischer in Zoom Academy. Alles leren over de basis van fotografie en lichttraining? Bekijk de gehele cursus!
Welke flitsers zijn er?
Allereerst is er de ‘normale’ reportageflitser, ook wel compactflitser genoemd. Dat is een flitser die je boven op de camera (op de flitsschoen) zet, al dan niet met een kantel- of draaibare flitskop om het licht te vormen of indirect te flitsen. Ook zijn er modellen die mee-zoomen met je objectief om het licht aan te passen op de gebruikte brandpuntsafstand. Dit is het soort flitser waaraan de meeste fotografen als eerste denken als het gaat om de reportageflitser.
Toch zijn er ook andere mogelijkheden. Zo is er de ringflitser, waarbij het licht zich verspreidt via een ringvormige flitskop die om het objectief heen zit. Het licht valt op deze manier heel egaal en elegant op je onderwerp. Mede daarom wordt de ringflitser relatief vaak gebruikt door portretfotografen: zij zijn dol op het fraaie zachte en verspreide licht uit de ringflitser. Als extra kers op de taart is er de mooie ringvormige ‘catch light’ in de ogen van je model als je zo’n flitser gebruikt. Ringflitsers worden ook vaak gebruikt voor het belichten van macrofoto’s omdat ze door de positie van de flitser een fijn egaal en – belangrijk bij macrowerk – schaduwvrij licht afgeven.
Een reportageflitser kun je bovenop de camera zetten
Met een ringflitser belicht je het onderwerp egaal.
Merken
Er zijn ontzettend veel verschillende flitsers op de markt. De camerafabrikanten maken ze zelf ook. Zo kun je bijvoorbeeld een Canon-, Nikon- of Sony-flitser aanschaffen. Dat heeft natuurlijk als voordeel dat deze flitsers volledig afgestemd zijn op gebruik met de camera’s van hetzelfde merk. Deze flitsers zijn – mede daarom – vaak vrij kostbaar. Wel is het zo dat ook bij deze topmerken er vaak voor ieder budget een flitser te vinden is. Bij een model met een wat lagere prijs, moet je dan wel genoegen moeten nemen met minder mogelijkheden of minder flitskracht.
Daarnaast zijn er veel andere fabrikanten die universele flitsers maken, die je kunt gebruiken op je camera. Deze (vaak Chinese) flitsers zijn vaak een stuk betaalbaarder en tegelijkertijd rijker uitgerust dan flitsers van de grote merken in dezelfde prijscategorie.
Qua materiaalkeuze, duurzaamheid en consistentie zijn natuurlijk verschillen te ontdekken, maar ook een eenvoudige flitser kan je als fotograaf al veel plezier en gemak geven. Ben je er serieuzer of wellicht professioneel mee bezig, dan is het natuurlijk aan te raden om de keuze voor een flitser extra goed te overwegen en de prijs niet als belangrijkste argument mee te nemen maar mogelijkheden en kwaliteit voorrang te geven.
De SB500 van Nikon is een compacte flitser.
Reportageflitsers met bolle/ronde flitskop
De meeste reportageflitsers hebben een rechthoekige flitskop en het licht dat daaruit komt verspreidt zich dus ook min of meer op dezelfde manier. Enkele fabrikaten – zoals Profoto (A1) en later Godox (V1) – zagen een gat in de markt en bedachten de externe flitser met ronde flitskop die het licht op een meer natuurlijke manier verspreidt. Door het uiterlijk, het licht en de mogelijkheden van zo’n ronde flitskop schurken deze modellen qua basisidee tegen professionele – en natuurlijk veel krachtigere – studio-flitsers aan.
Met een ronde flitskop wordt het licht op een natuurlijkere manier verspreid.
Specificaties
Als je een reportageflitser gaat aanschaffen, is het goed om te kijken naar de aansturing van het flitslicht. Een van de belangrijkste overwegingen is namelijk of je alleen handmatig wilt aansturen, of dat je ook wilt dat de flitser de benodigde flitskracht ook automatisch voor je kan regelen? De meeste flitsers kunnen dat, waarmee je dus voor een portie gemak kiest. De manier waarop de flitser bepaalt hoeveel licht er nodig is in een specifieke situatie verschilt, maar is meestal gebaseerd op TTL-techniek. TTL staat voor ‘Through The Lens’. Hierbij maakt het apparaat gebruik van een ultrakorte flits voorafgaand aan het maken van de foto. Die flits zie je zelf niet, maar de flitser kan via die flits en het licht dat weer terugkomt berekenen welke flitskracht nodig is in elk specifiek geval. Zo wordt je foto elke keer netjes belicht, hoe je instellingen ook zijn en hoe de flitskop ook gedraaid of gekanteld staat. Zie TTL-flitsen als flitsen op de automatische stand – net zoals je camera (meestal) kan fotograferen op een automatische stand.
De verschillende fabrikanten maken gebruik van deze techniek, maar noemen hem soms anders. Zo heb je onder meer E-TTL (II) van Canon, I-TTL en D-TTL van Nikon. Vaak is het ook mogelijk om de flitser handmatig aan te sturen en de flitskracht dus zelf te regelen. Dat is handig als je een specifieke of afwijkende belichting wilt creëren die niet overeenkomt met wat de camera zelf zou ‘bedenken’.
Via TTL werken camera en flitser optimaal samen.
Zoom
Je kunt je voorstellen dat het flitslicht zich anders zou moeten gedragen als je verder inzoomt met je objectief. Je wilt dan dat het licht verder reikt. Veel flitsers kunnen daarom ook ‘zoomen’. De interne reflector kan in- en uitzoomen en op die manier het licht meer of minder bundelen. Een langere brandpuntsafstand betekent in dat geval dat de lichtbundel meer gecomprimeerd is, en het onderwerp effectiever kan ‘raken’. Een groothoekbeeld aan de andere kant is gebaat bij een meer weidse belichting en in dat geval is een bundeling van het licht minder geschikt.
Dit zoomen kan – afhankelijk van het type flitser – handmatig of automatisch gebeuren. Bij de handmatige optie dien je zelf de juiste waarde (brandpuntsafstand) in te stellen op de flitser en bij de automatische stand ‘weet’ de flitser welke brandpuntsafstand je gebruikt en past de bundeling van het licht daarop aan. Als je veel zoomt is het dus praktisch om een flitser te nemen die deze handeling automatisch uitvoert.
Richtgetal
Als je jezelf gaat verdiepen in reportageflitsers, kom je al snel uit bij het begrip richtgetal. Dat kan 32 zijn, maar ook 60. Dat getal zegt iets over de sterkte van het licht en hoe ver dat licht reikt. Een hoger getal betekent doorgaans ook meer kracht.
Maar let op, want hoewel het je een indruk geeft van de flitskracht van je reportageflitser is het niet altijd mogelijk om het richtgetal van flitsers een-op-een met elkaar te vergelijken. De formule die door fabrikanten gebruikt wordt is altijd hetzelfde (richtgetal : diafragmawaarde = flitsbereik in meters), maar de uitgangspunten kunnen verschillen. Veel fabrikanten gebruiken voor deze meting iso 100, maar andere baseren hun richtgetal op metingen bij iso 200. Let hierop, want het richtgetal lijkt bij een meting op iso 200 een stuk hoger (factor 1,4).
Een flitser met richtgetal 32 bij iso 00, komt bij diafragma F 8 en iso100 ongeveer 4 meter ver. Op iso 200 met diafragma F 8 komt deze flitser dus ongeveer 5,6 meter ver (4 maal 1,4 = 5,6).
Maar een flitser met richtgetal 32 gemeten bij iso 200, komt bij diafragma F 8 en iso op 200 ongeveer 4 meter ver. Bij iso 100 zou die dus maar op 2,85 meter komen.
Dat scheelt natuurlijk behoorlijk. Daarom is het goed om bij een vergelijking van richtgetallen te weten hoe de fabrikanten deze waardes berekend hebben. Pas als je appels met appels vergelijkt kun je immers een goede conclusie trekken.
De kop van een reportageflitser is vaak kantel- en of draaibaar.
Richtgetal voor jouw genre
Belangrijker is misschien wel te weten welk richtgetal je nodig hebt voor jouw genre fotografie. De meeste reportageflitsers hebben een richtgetal tussen de 20 en 60. Voor een portret van een aantal mensen op enkele meters afstand is een flitser met richtgetal 30 of 32 al prima. Fotografeer je onderwerpen die verder van je camera (flitser) staan, dan is een hoger richtgetal nodig. Bij een richtgetal van 60, met de instellingen F 8 en iso 100, heb je 7,5 meter bereik. Daarnaast is het goed om in je achterhoofd te houden dat je flits dus verder komt als je met je diafragma- en iso-instellingen speelt.
Het is dus verstandig om het richtgetal van je flitser af te stemmen op het soort foto’s dat je gaat maken en vooral op de afstand die zich tussen de flitser en het onderwerp gaat bevinden.
Lichtvorming en accessoires
Doordat de kop van een reportageflitser vaak kantel- en draaibaar is en je de flitser ook afzonderlijk van de camera kunt gebruiken, heb je als fotograaf al veel mogelijkheden om creatieve flitsfoto’s te maken.
Daarnaast zijn er ook nog veel accessoires verkrijgbaar om daar nog een schepje bovenop te doen. Zo kun je de kop van je flitser uitrusten met lichtvormers, zoals een softbox om het licht mooier te verspreiden. Hiermee belicht je het onderwerp egaler, en dus vaak fraaier. Ook zijn er kleuren-gels te koop om voor de flitser te plaatsen om gekleurd flitslicht te creëren en daarmee extra creatief werk te maken.
Ook voor een reportageflitser bestaan lichtvormers.
Zoom Academy
Dit artikel komt uit de volledige Cursus Lichttraining door Michiel Fischer in Zoom Academy. Alles leren over de basis van fotografie en lichttraining? Bekijk de gehele cursus!
Zo leer je onder andere:
- Wat je allemaal al kan met 1 lamp
- Het maken van bijzondere portretten
- Alles over verschillende lichtsoorten en lampen
- Het gebruik van natuurlijk licht in de studio
Bekijk hier de volledige Cursus Lichttraining door Michiel Fischer. Kijk hier ook de livestream terug van de lichttraining van Michiel Fischer!
