Redactie Topaz Labs is een Amerikaans bedrijf uit Texas dat in 2005 werd gesticht door Albert Yang. Het bedrijf maakte tot dusver 17 programma’s voor fotografen. Taco Vos legt uit wat de verschillende programma’s kunnen. Deze keer gaat hij aan de slag met Topaz DeNoise.
Wil je meer leren over fotografie en ook prachtige foto’s leren maken? Bekijk dan onze Basiscursus Fotografie
Topaz DeNoise
Noise, zo leren wij op school, betekent lawaai. Dus waarom een programma dat DeNoise heet voor fotografen? Omdat Noise meer betekenissen heeft in het Engels. Noise kan ook ophef, gerucht, geraas, geroep, ruis en nog meer betekenen.
DeNoise heeft dus niets te maken met geluid maar alles met wat we in de fotografie ruis noemen. Maar wat is ruis nu precies? Om dat uit te leggen neem ik je eerst mee naar het begrip ISO.
ISO en ruis
Gevorderde fotografen kennen het begrip ruis maar al te goed. Als je je als fotograaf ontwikkelt loop je vanzelf tegen ruis aan als storend element in je foto’s. Zeker als je gaat fotograferen in situaties waar het licht niet ideaal is en de ISO omhoog moet.
ISO is een begrip dat iets zegt over lichtgevoeligheid. Vroeger hadden we filmrolletjes met een bepaalde ISO. Dat filmrolletje is (bijna) verdwenen maar ISO is gebleven. ISO is een getal dat aangeeft hoeveel licht er nodig is om een beeld op de sensor te creëren.
Een lage ISO, bijvoorbeeld 100 of 200, betekent dat je veel licht nodig hebt om een goed belicht beeld te krijgen. Hoe hoger de ISO hoe minder licht je nodig hebt om een beeld te maken. Een verdubbeling van de ISO waarde zorgt ervoor dat je slechts de helft van de hoeveelheid licht nodig hebt voor hetzelfde beeld.
Een voorbeeld. Een foto net na zonsondergang met ISO 100, sluitertijd 1/100 en diafragma F8 zal behoorlijk donker zijn. Maak je diezelfde foto met dezelfde instellingen maar met een ISO 800 dan zal deze veel beter belicht zijn. Bij ISO 800 heb je namelijk vier maal minder licht nodig voor een goed beeld dan bij ISO 100. Ga maar na; van ISO 100 naar 800 is vier stappen. Te weten, 100 > 200 > 400 > 800.
Helaas heeft het verhogen van de ISO één groot nadeel. Doordat je de lichtgevoeligheid van je sensor verhoogt ontstaat er ruis. Hoe hoger de ISO hoe meer ruis. En dat zie je terug in je foto. Ruis geeft een korrelige structuur in je foto. Die zie je vaak het beste in de donkere delen. Soms geeft dat niet, meestal is het ongewenst.
Hoe ontstaat ruis?
Dit is een nogal technisch verhaal. Maar ik zal het zo eenvoudig mogelijk proberen uit te leggen. Als licht valt op de sensor worden analoge lichtdeeltjes omgezet in een digitaal signaal. De lichtdeeltjes vallen op de miljoenen lichtgevoelige puntjes (pixels) van die sensor. Dat gebeurt echter niet keurig op hetzelfde moment. Nee, verschillende lichtdeeltjes vallen op verschillende momenten op verschillende plekken op je sensor. Bovendien krijgen sommige pixels op je sensor meerdere lichtdeeltjes te verwerken. Zeker als je met een wat langere sluitertijd werkt (zoals in het donker of bij slecht weer). Dat leidt natuurlijk tot (softwarematige) verwarring. Welk lichtdeeltje is de juiste? Al deze problemen veroorzaken pixels die niet de correcte kleur hebben, bijvoorbeeld rood of blauw waar het zwart moet zijn. Of grijs. Deze niet goed gekleurde pixels noemen we ruis.
Camera en ruis
Het zal duidelijk zijn dat ruis meestal ongewenst is. De hoeveelheid ruis die je in je foto’s hebt is overigens afhankelijk van allerlei verschillende aspecten. Elke camera heeft zijn eigen ‘ruisprofiel’. Daar waar de ene camera bij ISO 3200 nauwelijks ruis toont, geeft een ander camera al vanaf ISO 800 ruis. Ruis is afhankelijk van je ISO, type sensor (Fullframe, Crop, Microfourthird), de camerasoftware, de mogelijkheid ruisonderdrukking aan te zetten in je camera, bestandsformaat (RAW/NEF of JPEG), belichtingsduur etc.
Wel kun je stellen dat duurdere camera’s vaak veel minder ruis vertonen bij hogere ISO’s. Dus met duurdere camera’s en lenzen maak je geen foto’s met een betere compositie, maar wel met veel minder ruis.
Werking
DeNoise is ontwikkeld om ruis te verwijderen uit foto’s. Het programma analyseert je foto waarbij pixels die naast elkaar liggen worden vergeleken. Is er een afwijkende pixel te midden van heel veel zwarte of blauwe pixels? Dan gaat het programma er vanuit dat dit niet klopt. De pixel wordt zwart of blauw gemaakt. Pixels worden zo geëgaliseerd. De nachtfoto gemaakt vanaf de Tokyo Tower laat dit duidelijk zien. Kijk maar eens naar de lucht.
Voor foto’s met veel ruis kun je ook nog debanding inschakelen. Debanding is een verschijnsel waarbij horizontale of verticale lijnen overvloeien in de omgeving. Dat gebeurt met name bij hele hoge ISO’s. Dit probleem is niet te voorkomen. In foto’s met veel ruis kun je kiezen voor de optie ruis verwijderen met debanding. DeNoise zal dan proberen de lijnen te herstellen. Je foto wordt erdoor verscherpt.
Ruis verwijderen heeft één nadeel. Vooral als er veel ruis is, is het noodzakelijk te kiezen voor een sterke ruisreductie. Het beeld wordt daardoor minder scherp. Het verwijderen van ruis vraagt dus om een beslissing. Willen we optimale scherpte met een beetje ruis? Of mag het beeld een tikje minder scherp zijn maar wel zonder ruis? Een mooi voorbeeld daarvan is de foto van de Amersfoortse Koppelpoort. De ruis in de lucht is verdwenen. Had ik nog meer ruisreductie toegepast dan zou er echter teveel detail verdwijnen in de muren van het gebouw. Ik zal de achtergebleven ruis die in het water zit moeten accepteren, of de foto als mislukt beschouwen. Bij deze foto zou ik kiezen voor het laatste.
Presets
In het programma tref je verschillende collecties aan. De standaard collectie heet DeNoise. Daarnaast is er een aantal collecties specifiek voor cameramerken. Zo zijn er collecties voor Sony, Canon, Nikon, Olympus en Panasonic.
De standaard collectie DeNoise bevat vijf presets om ruis te verwijderen uit JPEG foto’s en zeven presets om ruis uit [url=//zoom.nl/artikel/cursussen/23981-raw-voor-beginners.html]RAW bestanden[url] te verwijderen. De hoeveelheid ruisreductie loopt van ‘light’ naar ‘strongest with debanding’. Hiermee kun je prima uit de voeten.
Nog beter is de ruisreductie als je kiest voor de ruisreductie preset die speciaal gemaakt is voor jouw camera. Voor Nikon en Canon zijn veel speciale profielen ontwikkeld. Tot op het niveau van de gebruikte ISO. Voor de andere fotomerken zijn helaas een stuk minder presets aanwezig.
De menu’s
De schermopbouw van het programma is vertrouwd. In het midden staat de foto. Links de collecties en de presets. Rechts de schuifknoppen waarmee je zelf volledig de ruisreductie in handen hebt.
Voordat je begint met werken kun je je foto’s bekijken in maar liefst vijf preview modi. De handigste is Luma. Daarin wordt je foto z/w en zie je direct alle ruis. Met de previews color, red en blue kun je zien in welke kleur de ruis precies zit. Als je ruis bijvoorbeeld in het blauwe spectrum zit kun je dat spectrum heel gemakkelijk aanpakken met de slider Adjust Color Blue. De andere kleuren worden dan niet aangepakt. Dit werkt verassend goed. Prettig is ook dat je elke wijziging direct op het grote midden scherm ziet.
Op het moment dat je teveel details gaat verliezen kun je met het menu Detail recovery nog kijken of je het detail verlies kunt beperken. Hiermee kun je dus zelfs de balans tussen ruisvermindering en detailverlies bepalen.
Mijn ervaring
Topaz Labs DeNoise vind ik een praktisch toepasbaar programma. Ik gebruik het regelmatig bij foto’s met ruis. Nadat ik mijn RAW foto heb bewerkt in Lightroom, ga ik finetunen in Photoshop. Dat finetunen start met het gebruiken van DeNoise. Haal ik er geen goed resultaat mee, dan gooi ik de foto weg. Is het resultaat naar tevredenheid, dan ga ik verder met bewerken.
DeNoise heeft meer ruisreductie mogelijkheden dan Lightroom. Vooral omdat je de individuele kleuren rood en blauw kunt aanpakken. En ook zwart (geen kleur).
Het programma is behalve als plug-in sinds versie zes ook te gebruiken als zelfstandig programma. Dat betekent dat je niet perse een fotobewerkingsprogramma hoeft te openen om een bestand onder handen te nemen met DeNoise.
Wil je Topaz Labs DeNoise uitproberen, dan kan dat gratis. Je kunt het programma voor 30 dagen uitproberen met volledige functionaliteit. Ben je er tevreden over dan kunt het programma met 15% korting kopen via www.topazlabs.nl. Veel plezier!
Lees meer
Wil je meer weten over de verschillende functies die Topaz Labs je te bieden heeft? Lees ook de andere blogs:
1. Maak je foto’s beter met Topaz Adjust
2. Zwart-wit in een handomdraai met Topaz B&W effects
3. Nauwkeurig je helderheid aanpassen met Topaz Clarity
4. Egale huid en scherpere randen met Topaz Clean
5. JPEG bestanden verbeteren met Topaz DeJPEG
6. Haal ruis uit je foto’s met Topaz DeNoise
7. Foto’s verscherpen met Topaz Details
Taco Vos
Al vanaf jongs af aan heb ik drie passies: bergen beklimmen, fotograferen en schrijven. Sinds een aantal jaren combineer ik die passies als professioneel fotograaf/schrijver voor (bergsport-)tijdschriften. Mijn achtergrond als historicus en geograaf is daarbij heel praktisch. Het liefst fotografeer ik allerlei soorten landschappen, zowel natuur als stedelijk. Daarnaast ben ik gespecialiseerd in creatieve fotografie. Dit vind ik erg inspirerend om te doen en is heel anders dan landschapsfotografie. Samen met een collega’s geef ik ook fotoworkshops en organiseer ik fotoreizen. Meer over mijzelf vind je op mijn website.
Bekijk alle artikelen van Taco Vos
