Landschappen fotograferen in Nederland: op pad in De Biesbosch

Nationaal Park De Biesbosch is een heel afwisselend waterrijk natuurgebied, vlak onder Dordrecht. Uniek in dit gebied is de rivierdelta met getij. Natuurfotograaf Marcel van Balkom kent het gebied als zijn broekzak. Hij deelt zijn kennis over dit unieke natuurgebied en geeft je fototips!

Met een oppervlak van negenduizend hectare is de Biesbosch een van de grootste en waardevolste wildernissen van ons land. Daarnaast is het een van de weinig overgebleven zoetwatergetijdengebieden in Europa.

Marcel van Balkom is natuurfotograaf, maar doet ook macro en studiowerk. Opgegroeid in het dorpje Hank aan de rand van de Biesbosch, waar hij nog steeds woont, kent hij het natuurgebied als zijn broekzak. Via zijn fotowerk probeert hij de schoonheid van de natuur vast te leggen. Hij organiseert met enige regelmaat workshops in de Biesbosch.

www.marcelvanbalkom.nl

Rijke natuur

De omgeving wordt gekenmerkt door wilgenvloedbossen. Deze groeien op plekken die geregeld overstromen, op laaggelegen en voedselrijke gronden en uiterwaarden van een zoetwatergebied. De doorgeschoten grienden zoals we die tegenwoordig vinden in de Biesbosch, zijn ontstaan toen deze niet langer werden onderhouden. Vroeger gebeurde dit wel en daardoor lijkt het griend niet meer op de griendcultuur van vroeger. Op drie plaatsen (Sterling in de Sliedrechtse Biesbosch, de Deeneplaat en de Pannekoek in de Brabantse Biesbosch) wordt het griend vanwege de cultuurhistorische betekenis nog wel in stand gehouden. Het vormt dan ook een unieke locatie om cultuurhistorische opnames te maken.

De natuur is er rijk aan kruiden en planten zoals echte valeriaan, fluitenkruid, gewone berenklauw, gewone engelwortel, spindotter bloem, zomerklokje, bittere veldkers en ridderzuring.

Naast deze vegetatie vind je in de Biesbosch een grote rijkdom aan vogelsoorten. Zo is de Biesbosch de habitat van onder meer de ijsvogel, roerdomp, porseleinhoen, een grote verscheidenheid aan steltlopers en rietvogels (zoals het baardmannetje), en sinds een aantal jaar ook de zeearend.

Ondanks dat de Biesbosch zo’n grote hoeveelheid planten en dieren herbergt, is het niet makkelijk om er mooie plaatjes te schieten. Het unieke, maar monotone wilgenlandschap laat zich moeilijk op een bijzondere manier vastleggen. Je hebt daarvoor wat extra’s nodig. Bijzonder licht bijvoorbeeld. Of bijzondere atmosferische omstandigheden als mist, ijs of sneeuw.

Voor elke landschapsfoto zijn de opkomst en ondergang van de zon dé fotomomenten van de dag; dit geldt des te meer voor het monotone landschap van de Biesbosch!

Prachtig in ieder seizoen

Elk seizoen heeft zijn eigen bijzonderheden. Zo ontpoppen in het voorjaar de unieke en fotogenieke spindotters. Dat zijn (anders dan ‘otter’ wellicht doet vermoeden) geen dieren maar planten. Als je het juiste moment afwacht (april en mei), vormen deze spindotters felgele bloemenvelden die prachtig contrasteren in het wilgenlandschap.

In het voorjaar en de zomer vind je in de Biesbosch unieke vergezichten die enorm mooi en kleurrijk kunnen zijn, het scouten van een locatie is erg belangrijk en kan verrassende beelden opleveren. Dus loop rond, kijk om je heen, en kom meerdere malen terug.

Verder zijn er in de Biesbosch nog echt donkere plaatsen zonder lichtvervuiling te vinden. Deze plekken zijn een zeldzaamheid aan het worden in Nederland en lenen zich prima voor nacht- en sterrenfotografie (sterrensporen). Hierover leer je meer in het hoofdstuk Nachtlandschap.

In De Biesbosch vind je ontzettend veel diersoorten. Je moet de verschillende soorten in een dergelijk groot gebied echter maar net weten te vinden. Je hebt natuurlijk wel hotspots zoals de Noordwaard, maar hier heb je vooral het probleem om dichtbij genoeg te komen.

Wil je een bepaalde diersoort graag fotograferen, dan kun je soms gebruikmaken van rondvaarten, fotoworkshops of georganiseerde wandelingen. Zo zijn er ook speciale bevertochten: verschillende rondvaartbedrijven gaan in fluisterboten op zoek naar de bever. Het is een unieke mogelijkheid om deze bijzondere dieren te fotograferen, al ben je vaak wel afhankelijk van je medepassagiers. Over het algemeen zijn deze excursies zeker de moeite waard en kunnen ze bijzondere opnames opleveren.

De Biesbosch biedt slechts een beperkt aantal vogelkijkpunten, de bekendste is te vinden in de polder Maltha. Dit prachtige gebied herbergt vele verschillende en soms bijzondere vogelsoorten. De vogelkijkhut staat helaas redelijk ver van het water, lastig voor het fotograferen. Een andere hut is te vinden op de Bandijk bij de Spieringsluis. Ook deze hut staat redelijk ver van het water en is puur gebouwd ter observatie van vogels, maar levert soms toch mooie vliegbeelden op van vooral eenden, ganzen en zwanen.

Het fotograferen van vogels en of reeën kun je het beste doen vanuit de auto. Over het algemeen is de Biesbosch aan de Brabantse kant goed toegankelijk en geeft het goede mogelijkheden om vogels als reigers, roerdompen, roofvogels, zangvogels en rietvogels te fotograferen.

In de late herfst of winterperiode vind je in de Biesbosch een groot aantal roofvogels. De torenvalken en buizerds zijn met een beetje geluk vanuit de auto te fotograferen. Op de akker vind je met regelmaat een blauwe kiekendief.

In de wintermaanden kun je langs de Bandijk ook wel een roerdomp zien wandelen langs het struikgewas. In de Spieringsluis vind je ’s winters vaak grote zaagbekken. Deze zijn behoorlijk schuw, maar als je de tijd ervoor neemt, kun je ze zeker fotograferen. De gebieden rond de Noordwaard, Deeneplaatweg, Bandijk en het poldergebied achter Werkendam zijn goede locaties om vanuit de auto te fotograferen.

Tip: gebruik voor het fotograferen vanuit de auto een rijstzak als alternatief voor een statief. Voor deze fotografie gebruik je vaak lange brandpunten. De rijstzak geeft een goede ondersteuning, zodat je minder last hebt van bewegingsonscherpte.