Redactie Bokeh is het Japanse woord voor onscherpe partijen. Het is eigenlijk een ander woord voor weinig scherptediepte. Denk aan een egaal gekleurde achtergrond bij macrofotografie. Maar in sommige situaties zijn ‘diafragmavlekken’ zichtbaar. Het leuke is dat je deze vlekken makkelijk van vorm kunt veranderen! Wij vertellen je hoe.
Wil je ook leren nabewerken in Lightroom? Bekijk dan onze Cursus Lightroom voor gevorderden (boek & online cursus)
Wat is bokeh?
Bokeh ontstaat door je diafragma. Een diafragma in elk objectief is opgebouwd uit metalen plaatjes, die je lamellen noemt. Deze lamellen vormen samen een cirkelvormige opening die je kunt opendraaien (klein diafragma getal) of dicht knijpen (groot diafragma getal). Bij een groter diafragma wordt de bokeh sterker.
Lichtpunten vormen bij een open diafragma onscherpe cirkels. De afstand tot de lichtpunten bepaalt de grootte van de cirkels. Hoe verder weg je staat, hoe groter de cirkels zijn. Hier kun je creatief aan de slag gaan: verander namelijk de vorm van deze lichtcirkels!
Aan de slag
Eigenlijk verander je de vorm van de bokeh heel simpel. Er bestaan verschillende methodes om een houder te maken die je steeds kan hergebruiken, maar wij vertellen de meest simpele manier. Het enige wat je nodig hebt is een (lichtsterke) lens met een groot diafragma, donker gekleurd karton/stevig papier (zwart), een potlood, schaar en plakband.
Stap 1: Zet de lens met het glas naar beneden op het donkere papier
Stap 2: Omlijn de lens met een potlood op het papier en knip deze cirkel uit
Stap 3: Teken je desgewenste vorm in het midden van het ronde karton en knip deze uit (een schaar met een scherpe punt/nagelschaartje is hier handig, een mesje kan natuurlijk ook)
Stap 4: Plak je papieren cirkel met een plakbandje op je objectief
Fotograferen
Aangezien je handmatig moet scherpstellen is het handig om even te wachten met het opplakken. Zet je camera op diafragmavoorkeuze en stel deze zo groot mogelijk in (deze foto’s zijn met F2.8 geschoten). Stel eerst je camera scherp zodat de diafragmacirkels van de lichtpuntjes zo onscherp mogelijk zijn. Ben je tevreden met de grootte en sterkte van de diafragmacirkels? Plak dan het vormpje op de lens. Je zal gelijk zien dat de vorm van de lichtpuntjes is veranderd!
 |  |
Tips en aandachtspunten
1 De lichtcirkels ontstaan het beste als je kleine lichtpuntjes gebruikt. Kerstverlichting is ideaal om te gebruiken. Het leuke is dat deze ook in verschillende kleuren beschikbaar is voor een gevarieerd eindresultaat.
2 Hoe kleiner je vorm, hoe minder licht de lens vangt. Je zal dan al snel met langere sluitertijden moeten werken. Gebruik daarom bij voorkeur een statief. Waarschijnlijk zal je je iso ook iets omhoog moeten schroeven.
3 Als de vorm te groot is zal de lichtcirkel niet van vorm veranderen. Begin liever te klein en maak hem eventueel wat groter als je meer licht nodig hebt. Maak de doorsnede van je vorm niet groter dan 2 cm.
4 De afstand tot de lichtbron bepaalt de grootte van je lichtcirkels. Sta je te dichtbij dan krijg je kleine cirkels en zijn je vormen misschien niet goed zichtbaar. Kijk daarom welke afstand het beste resultaat geeft.
5 Aangezien je met weinig scherptediepte werkt hoef je je minder druk te maken over de achtergrond van je foto. Deze zal al snel in een kleurenwaas veranderen. Als de achtergrond storend is kun je makkelijk een ‘studio’ maken door een (gekleurde) lap stof zoals een laken of handdoek achter het licht op te hangen.
6 Gebruik je kerstverlichting voor de bokeh? Houd er rekening mee dat de draden steeds beter zichtbaar worden door de verminderde lichtinval. Vind je dit storend? Gebruik dan een donkere achtergrond achter je verlichting.
7 Kan je niet zien of je object voor de bokeh scherp is? Werk dan in liveview en zoom in.
